Vocabulario
afijos
mal- lo contrario
-in- femenino
-ist- profesión
-ar- grupo de
verbos
kuraci - curar
verki - escribir una obra literaria
foti - tomar fotos
fali - caer
pentri - pintar un cuadro
adverbios
frue - temprano
sustantivos
edzo - esposo
bovo - toro
onklo - tío
arbo - árbol
floro - flor
kuzo - primo
adjetivos
luma - claro
saĝa - sabio
brila - brillante
teoría
Analiza estas palabras y sus significados (algunas de las palabras son del vocabulario de lecciones anteriores):
patro
padre
patrino
madre
facila
fácil
malfacila
difícil
instrui
enseñar
instruisto
maestro
frato
hermano
fratino
hermana
varma
caliente
malvarma
frio
vendi
vender
vendisto
vendedor
knabo
muchacho
knabino
muchacha
rapida
rápido
malrapida
lento
konstrui
construir
konstruisto
constructo
Como puedes ver cuando a una palabra que describe a una persona del sexo masculino se le agrega -in- entre la raíz y la -o se convierte en el sustantivo equivalente pero en femenino. De una manera similar cuando se antepone mal- a una palabra, el significado es el antónimo de la raíz, y en el tercer ejemplo vemos que si agregamos -ist- entre la raíz y la terminación obtenemos el nombre del oficio relacionado con la raíz.
Esto no es totalmente ajeno a lo que sucede en español, por ejemplo princesa, marquesa, condesa, etc. En estos tres ejemplos agregando -esa a la raíz masculina tenemos la palabra en femenino. O bien el prefijo des- genera antónimos (compuesto - descompuesto). La principal diferencia es que en español no siempre son aplicables, y como el esperanto es 100% regular, siempre que tenga sentido, podemos agregar estos afijos. Por cierto, un afijo es una partícula que se agrega a una palabra. Se llama prefijo si se agrega al principio y sufijo si se agrega al final.
En esperanto son muy usados los afijos, pero los veremos poco a poco, porque necesitamos desarrollar la habilidad de distinguir esos afijos.
ejemplos
La kuracisto promenas nokte.
El doctor pasea de noche.
La hundaro kuras malrapide kaj manĝas malfreŝajn pomojn.
La jauría (de perros) corre lentamente y come manzanas podridas.
La verkisto uzas la vortaron ofte. La verkisto ne estas malsaĝa patro.
El escritor usa un diccionario usualmente. El escritor no es un padre ignorante.
La maldika kuzino malakceptis aĉeti matematikajn librojn.
La prima delgada rechazó comprar libros matemáticos.
La hejma katino vidos la fiŝaron kaj manĝos birdojn malofte.
La gata casera verá la banco (de peces) y comerá pájaros raramente.
La malnova vortaro havas novajn paĝojn aŭ malnovajn vortojn.
El diccionario antiguo tiene nuevas páginas o palabras antiguas.
Malpura maljuna onklino estas varma.
Una tía anciana sucia es cálida.
Malfeliĉe la vintro venis malfrue.
Tristemente el invierno vino tarde.
La juna patrino malamas la maljunan edzon.
La joven madre odia a el esposo viejo.
Vendisto malŝatos sendi malgrandajn librojn.
A un vendedor le disgusta enviar libros pequeños.
ejercicios
Lee el párrafo, y después contesta las preguntas referentes a él, adicionalmente puedes oír la narración del párrafo.
La patrino kuiris matene malbonajn biskvitojn. La patro kuiros nokte bonajn biskvitojn. La filoj manĝis malbonajn biskvitojn. La filinoj manĝas vespere bonajn biskvitojn. La bebo kaj la bebino estas dolĉaj. La infanoj ŝatas dolĉajn pomojn, kaj malŝatas malfreŝan lakton. La onklo havas dek-tri laktajn bovinojn, la onklino havas bovaron. Pura lakto nutras bebinojn kaj bebojn. Bovaro malŝatas la vintron, malvarma neĝo falas vintre. Fotisto fotis bone la neĝan vintron. Gazeto havas fotojn. La kuzo aĉetos la gazeton, kaj vidos la fotojn. La domo havas du pordojn, la dekstra pordo estas malgranda, la maldekstra pordo estas granda. La frato estas matematikisto, kaj ludas malfeliĉan muzikon. La matematikisto parolas bele, kaj estas poemisto. La fratino fermis la grandan pordon, kaj malfermis la dekstran pordon. La kuiristo legas la gazeton rapide. La edzino legas la vortaron malrapide.